Mặc dù chương trình đón nhận nhiều lời khen ngợi và có lượt xem gia tăng so với lễ trao giải năm trước, nam diễn viên Billy Crystal tuyên bố sẽ không chủ trì buổi lễ trong hai năm liên tiếp.[24] Những nguyên nhân Billy từ chối chủ trì buổi lễ là bởi vai diễn trong phim America's Sweethearts cũng như vai trò sản xuất kiêm đạo diễn cho bộ phim điện ảnh truyền hình có tựa 61*.[25] Ngay sau khi được chỉ định làm nhà sản xuất cho gala trao giải, Gil Cates đã thuê nam diễn viên kiêm danh hài Steve Martin đảm nhận vai trò chủ trì lễ trao giải năm 2001.[26] Cates giải thích lý do ông chọn Martin làm chủ trì buổi lễ vì "ông ấy là một ngôi sao điện ảnh, ông ấy hài hước, xuất sắc và hay chữ — ông ấy sẽ là một người dẫn chương trình tuyệt vời".[27] Ngoài ra chủ tịch Viện Hàn lâm (AMPAS), ông Robert Rehme cũng tán thành lựa chọn trên, "Steve là một người có phong cách rất thú vị. Tôi [chỉ] đơn giản là hãnh diện khi có anh ấy góp mặt trong ê-kíp thực hiện chương trình. Anh ấy là lựa chọn số một trong danh sách của chúng tôi, chúng tôi ngỏ lời mời và anh ấy chấp thuận; đơn giản như vậy đó."[28] Martin thể hiện sự phấn khích với trách nhiệm chủ trì đêm gala khi đùa rằng, "Nếu bạn không thể chiến thắng họ, hãy nhập bọn cùng họ."[29]

Theo góc nhìn buổi gala diễn ra vào năm 2001, Cates đã lần đầu cho mở màn với một bản nhạc chủ đề chào đón bộ phim điện ảnh khoa học viễn tưởng 2001: A Space Odyssey của Stanley Kubrick.[30] Song song với bản nhạc trên, các phi hành gia gồm có Susan J. Helms, Yury Usachov và James S. Voss đang ở trong phòng thí nghiệm Alpha Destiny, thuộc hành trình Expedition 2 của Trạm vũ trụ Quốc tế đã xuất hiện ở đầu chương trình qua vệ tinh để giới thiệu người chủ trì là Martin.[31] Trong suốt thời gian phát sóng, dàn nhạc chỉ đạo bởi nhà soạn nhạc điện ảnh Bill Conti đã biểu diễn một bản phối lại của "Also Sprach Zarathustra" - bản nhạc do nhạc sĩ nhạc jazz người Brazil Eumir Deodato sáng tác.[32] Bên cạnh đó, tác giả của 2001 là Arthur C. Clarke còn công bố giải Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất từ quê nhà của ông ở Sri Lanka.[33][34]

Ê-kíp thực hiện gala còn có sự tham gia của nhiều người khác. Nhà thiết kế sản xuất Roy Christopher đã dựng nên một sân khấu mới cho buổi lễ với một loạt khung vòm khổng lồ xen kẽ nhau, uốn cong từ sàn nhà đến trần nhà thông qua bức tường của khán phòng hậu trường. Nhiều ấn phẩm truyền thông mô tả thiết kế trên giống như phần bị cắt ngang của một khoang kín vũ trụ.[35] Bên cạnh đó, 4 tấm inox hình cung chạm khắc bóng của chiếc tượng vàng Oscar được đặt hai bên sườn cả ở phía trước lẫn sau sân khấu, cho phép những người công bố giải hoặc thắng giải bước xuyên qua chúng.[35] Vũ công Debbie Allen là người biên đạo múa cho những màn biểu diễn của các bài hát được đề cử Ca khúc trong phim hay nhất.[36] Hai nhạc sĩ Yo-Yo Ma và Itzhak Perlman là những người thể hiện các trích đoạn nhạc từ 5 nhạc nền giành đề cử Nhạc phim hay nhất.[37][38]

Doanh thu phòng vé của các tác phẩm đề cử

Trước khi các đề cử được công bố vào ngày 13 tháng 2, tổng doanh thu của 5 phim đề cử Phim hay nhất là 47,1 triệu USD, tức trung bình 94 triệu USD/phim.[39] Gladiator là bộ phim thu lời nhất trong số các tác phẩm đề cử Phim hay nhất, với 186,6 triệu USD. Những thứ hạng kế tiếp từ cao đến thấp là Erin Brockovich (125,5 triệu USD), Traffic (71,2 triệu USD), Ngọa hổ tàng long (60,7 triệu USD) và cuối cùng là Chocolat (27 triệu USD).[39]

Trong tốp 50 phim có doanh thu cao nhất năm, 49 đề cử là dành cho những tác phẩm góp mặt trong danh sách trên. Chỉ có Cast Away (hạng 3), Gladiator (hạng 4), Erin Brockovich (hạng 12), Traffic (hạng 31) và Ngọa hổ tàng long (hạng 41) là những phim kiếm được đề cử cho đạo diễn, diễn xuất, kịch bản hay Phim hay nhất.[40] Tốp 50 bom tấn phòng vé khác kiếm về các đề cử là Dr. Seuss' How the Grinch Stole Christmas (hạng 1), The Perfect Storm (hạng 5), Meet the Parents (hạng 7), The Patriot (hạng 17), Space Cowboys (hạng 23), The Emperor's New Groove (hạng 25), U-571 (hạng 26), Hollow Man (hạng 30), 102 Dalmatians (hạng 38) và The Cell (hạng 40).[40]

Đánh giá chuyên môn

Chương trình nhận được phản hồi tích cực từ đa số các phương tiện truyền thông. Nhà phê bình truyền hình Ken Tucker của Entertainment Weekly viết, "Trong vai trò dẫn chương trình, Martin thường thể hiện sự sang trọng và khiêm tốn dễ chịu với [kiểu đi] từng bước chân một suốt đêm gala". Ông còn nhận xét thêm, "Giải Oscar dường như sống động và diễn ra trôi chảy khi Russell Crowe để kiểu mái theo phong cách Gene Vincent ở những năm 50, tạo nên sự chuyển tiếp mượt mà theo điệu rock & roll "cool" ["ngầu"] sang màn biểu diễn Ca khúc hay nhất của Dylan.[41] Phê bình gia Robert Bianco của USA Today chấm chương trình ở mức trung bình nhưng dành lời khen cho người chủ trì, "Martin pha trò [khiến người xem] thích thú — mang tính giải trí hệt như ngôi sao Oscar Billy Crystal nhưng theo một cách hoàn toàn khác biệt. Trong khi Crystal thể hiện tất cả sự nỗ lực và khiếu hài hước, vẻ mặt của Martin ngây ra bất động rất 'tỉnh' và dễ đánh lừa khán giả làm cho những câu đùa thô tục của ông cứ len lỏi vào trong bạn."[42] Tom Shales từ nhật báo The Washington Post tán dương Martin là "người chủ trì Oscar hay nhất kể từ Johnny Carson". Ngoài ra ông còn dí dỏm nhận định, "Chương trình dường như quá trang nghiêm, nhưng nó vẫn thú vị và mang tính giải trí ngay cả ở những khoảnh khắc cao trào và tự phụ hơn nữa".[43]

Một số ấn phẩm truyền thông đã chỉ trích chương trình. Barry Garron của The Hollywood Reporter bình luận, "[Buổi lễ] do nhà sản xuất kì cựu Gil Cates chịu trách nhiệm thực hiện là một trong số ít những bài thuyết trình của Oscar kết thúc đúng giờ và vẫn có thời lượng quá dài." Ngoài ra ông hài hước viết, "Có thể nói chương trình đã chứng tỏ rằng mặc dù có nhiều giải thưởng mà khán giả chẳng để ý tới, chương trình [vẫn] có thể được hoàn tất trong 3 tiếng rưỡi."[44] Nhà báo của tạp chí The Atlanta Journal-Constitution, ông Steve Murray đánh giá, "Không chỉ vì Martin thiếu đi năng lượng tinh quái và khả năng đọc vị của Billy Crystal – hay thậm chí là vẻ tự mãn bị thôi miên khủng khiếp của Whoopi Goldberg. Không, giải Oscar thường niên lần thứ 73 vẫn tiếp tục kéo dài mãi, dù cho đây là một trong những năm trao giải ngắn nhất.[45]" Phê bình gia truyền hình John Carman của San Francisco Chronicle viết, "Ngay cả với một người chủ trì mới là Steve Martin, giải Oscar vừa dài về thời lượng vừa cực kì gây thất vọng."[46]

Lượt xem và đón nhận

Chương trình phát sóng trên đài ABC của Mỹ đã thu hút 42,9 triệu khán giả trong suốt thời lượng lên sóng, giảm 7% so với lễ trao giải năm ngoái.[47][48] Ước tính có 72,2 triệu khán giả theo dõi tất cả các phần của đêm trao giải.[48] Chương trình đạt lượng đo lường khán giả của Nielsen thấp hơn so với buổi lễ năm trước, với 26,2% hộ gia đình theo dõi — hơn 40 tỉ lệ share.[49] Ngoài ra, gala trao giải còn thu về xếp hạng lượt xem khảo sát thấp hơn, với tỉ lệ theo dõi trong nhân khẩu học là 17,8.[49]

Tháng 7 năm 2001, giải Oscar lần thứ 73 nhận 8 đề cử tại lễ trao giải Primetime Emmy lần thứ 53.[50] Sau đó 2 tháng, gala trao giải giành được 1 chiến thắng ở hạng mục Hòa âm xuất sắc cho một loạt chương trình ca nhạc hoặc đặc biệt (Edward J. Greene, Tom Vicari, Bob Douglass).[51]